Od 1 stycznia 2022 r. – z dniem wejścia w życie Polskiego Ładu – prawodawca
zrewolucjonizuje zmianę w zakresie tzw. szarej strefy czyli nielegalnego zatrudnienia
pracowników. Nowe przepisy zwalniają zatrudnionego „na czarno” pracownika od
zobowiązań finansowych z tytułu nielegalnego zatrudnienia jednocześnie przerzucając tę
odpowiedzialność wyłącznie na pracodawcę. Oznacza to, że to pracodawca będzie płacił
podatek od wynagrodzenia za pracę na czarno lub od części wynagrodzenia wypłacanego
nieoficjalnie. Będzie musiał on również pokryć dodatkowy przychód w wysokości
minimalnego wynagrodzenia za pracę (w 2022 r. będzie to kwota 3.010 zł) za każdy miesiąc
nielegalnego zatrudnienia, w którym zostało stwierdzone nielegalne zatrudnienie, bez
względu na to, czy pracodawca dokonywał rzeczywistej wypłaty. Po stronie pracodawcy
będzie również uregulowanie w całości składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne od
wszystkich wynagrodzeń wypłaconych nieuczciwie tj. „pod stołem”. Zatem nielegalnie
zatrudniony pracownik zachowa w pełni prawo do ubezpieczeń społecznych, i zdrowotnych
chociaż nie będzie uczestniczył w ich finansowaniu. Co istotne, wypłacone przez
pracodawców wynagrodzenia oraz składki nie będą mogły zostać zaliczone przez nich do
kosztów uzyskania przychodu. Analizując powyższe zmiany jakie funduję prawodawca – w
myśl Polskiego Ładu – pracownicy z łatwością, bez żadnych konsekwencji będą mieli
możliwość zgłaszania przypadków nielegalnego zatrudnienia, albowiem nie będzie się
wiązało to dla nich z żadnymi konsekwencjami. Pracownicy będą mogli zgłaszać przypadki
zatrudnienia „na czarno” także za lata poprzednie, z wyłączeniem przypadków, w których
przed dniem 1 stycznia 2022 r. zostało wszczęte postępowania dotyczące nielegalnego
zatrudnienia w danym zakładzie pracy. Niestety prawodawca nie określił szczegółowo okresu
wstecznego o jakim mowa w zakresie ewentualnej kontroli. Wobec powyższego pracodawca
może zostać pociągnięty do odpowiedzialności, w przypadku kontroli przez Państwową
Kontrolę Pracy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych, czy w przypadku zawiadomienia
odpowiednich organów przez nieuczciwie zatrudnianych pracowników bądź osoby trzecie.
Przykładowo w 2020 r. PIP przeprowadziła ponad 11,5 tys. kontroli, podczas których
inspektorzy pracy badali legalność zatrudnienia i innej pracy zarobkowej polskich obywateli.
Z kolei ZUS w 2019 r. skontrolował 18,6 tys. mikrofirm, a ściągnięte należności opiewały na
30,5 mln zł. Konkludując, Polski Ład zabezpiecza wyłącznie interesy pracowników i zachęca
ich do tego, aby zgłaszali wszelkie formy nielegalnego zatrudnienia, zaś na pracodawcę
przerzuca odpowiedzialność za praktyki nielegalnego zatrudnienia. Powyższe z pewnością
doprowadzi do tego, że pracodawcy będą rozważali sformalizowanie zatrudnienia bądź
rozwiązanie umowy z pracownikami, na których nie będzie ich stać.
