Regularne oszczędzanie to sztuka także na emigracji. Opłaca się być na plusie, bo z prognoz demograficznych wynika, że przyszłe emerytury będą coraz niższe. Dlatego wiele państw inicjuje dodatkowe programy umożliwiające gromadzenie środków na przyszłość. W Polsce od 2019 roku wprowadzane są Pracownicze Plany Kapitałowe. Temat jest trudny i wielowymiarowy. Wielu z nas jeszcze nie do końca rozumie, czy to się opłaca, czy jest dla wszystkich obowiązkowe, co jeśli jesteśmy migrantami? W niniejszym artykule dziennikarka Małgorzata Kozłowska-Doczyk z pomocą ekspertki regionalnej PPK i ekonomistki Aliny Nieplowicz na zlecenie Fundacji Ukraina postarają się przybliżyć działanie programu.
PPK – to dobrowolny i w pełni prywatny system długoterminowego oszczędzania, dostępny dla zatrudnionych w Polsce, którzy podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu, niezależnie od narodowości, ani od miejsca w którym aktualnie przebywają. PPK organizuje pracodawca oraz państwo. Pracodawcy muszą wdrożyć program, zaś dla pracowników to opcja, z której mogą skorzystać, ale nie muszą.
Warunki do spełnienia
Aby mieć dostęp do tej formy oszczędności musimy spełniać definicję osoby zatrudnionej (określoną w ustawie), czyli mieć ukończone 18 lat i podlegać obowiązkowo ubezpieczeniu społecznemu oraz być zatrudnionym na umowę o pracę, umowę zlecenie, umowę agencyjną, czy umowę spółdzielczą lub posiadać kontrakt o pracę nakładczą (chałupniczą). Do programu nie wejdą osoby zatrudnione na umowę o dzieło, ponieważ od niej nie odprowadza się obowiązkowych składek na ubezpieczenie społeczne. Wyjątek stanowi umowa o dzieło z pracodawcą, który zatrudnia nas również na podstawie umowy o pracę. Do PPK nie może również przystąpić osoba samozatrudniona, która prowadzi jednoosobową firmę. Można jednak pracować zdalnie z pracodawcą polskim, a mieszkać w innym kraju.
Znaczenie ma wiek i staż pracy
W wieku od 18 do 55 zostaniemy do PPK zapisani przez pracodawcę automatycznie. Pracodawca nie ma obowiązku informować nas o tym, jednak w każdym momencie możemy złożyć deklarację rezygnacji. Taka deklaracja obowiązuje do ponownego auto zapisu, który ponawia się co cztery lata. Kolejny będzie miał miejsce w 2023 roku.
Jeśli nasz przedział wiekowy to 55-70 sami możemy zapisać się do programu, składając wniosek u naszego pracodawcy. Natomiast, gdy ukończymy 70 lat program nie jest dla nas dostępny.
Kiedy zmieniamy pracę, nowy pracodawca może nas zapisać do PPK dopiero gdy przepracujemy u niego 90 dni.
Ideą PPK jest regularne oszczędzanie do 60 roku życia i to jest wiek określony zarówno dla kobiet jak i mężczyzn. Jednak program przynosi uczestnikom także inne możliwości, choćby wcześniejszą wypłatę środków.
Pracownik jest zawsze na plusie, dopłaca pracodawca i państwo
Każdy oszczędzający w PPK ma: dostęp do osobistego konta (także online), wpływ na sposób oszczędzania (akcje lub obligacje) poprzez zmianę funduszu zdefiniowanej daty, w którym inwestowane są środki, prawo do rezygnacji i prawo powrotu, możliwość wypłaty zgromadzonych środków w dowolnym terminie.
– “ Z ekonomicznego punktu widzenia PPK to ewidentna korzyść dla pracownika, bo dostaje dodatkowe pieniądze od pracodawcy oraz państwa. Do każdych 100 zł, które oszczędza pracownik, 75 zł musi mu dołożyć pracodawca. Choć oszczędzając w PPK w wynagrodzeniu netto zobaczymy trochę niższą sumę, to jednak na konto PPK wpłynie znacznie wyższa kwota. Przykład:
Przy zarobkach 4000 zł brutto, pracodawca przelewa na konto PPK pracownika 140 zł, z czego 80 zł (2% wynagrodzenia) jest wpłatą pracownika, a 60 zł (1,5% wynagrodzenia) to dopłata pracodawcy.
W wynagrodzeniu netto zobaczymy o 90 zł mniej, bo pracodawca pomniejszy je o wpłatę pracownika (80 zł) i podatek dochodowy od wpłaty pracodawcy (10 zł).
Oznacza to, że taki pracownik co miesiąc otrzyma na konto PPK o 50 zł więcej niż potrącono mu z wynagrodzenia netto. Do tego otrzymamy od państwa 250 zł wpłaty powitalnej, która jest jednorazowa, a co roku po 240 zł dopłaty rocznej” – tłumaczy Alina Nieplowicz, ekspertka PPK regionu Dolnego Śląska i Opolszczyzny, ekonomistka.
Wpłata podstawowa po stronie pracownika to 2% od pensji brutto. Jeśli chcemy oszczędzać więcej możemy zadeklarować dodatkowe 2% (max. 4%). Kiedy nasze dochody są niskie i łącznie nie przekraczają kwoty 120% aktualnego minimalnego wynagrodzenia, możemy wpłacać na PPK tylko 0,5%.
Pracodawca dopłaca każdemu 1,5% wynagrodzenia brutto lub jeśli zdecyduje się dać wpłatę dodatkową – max. 4% pensji. Od państwa dostajemy 250 zł wpłaty powitalnej, a potem co roku 240 zł.
– “Pracodawca musi wdrożyć PPK. Jest to dla niego często wymagające przedsięwzięcie organizacyjne. To pracodawca nalicza i odprowadza wpłaty na rachunek PPK pracownika, gromadzi wymaganą dokumentację (np. deklaracje wpłat składane przez pracowników) i musi znaleźć pieniądze na dopłaty dla każdego pracownika, który uczestniczy w programie” – wyjaśnia Nieplowicz.
Oszczędności w PPK są w pełni prywatne
W ustawie znalazł się ważny zapis o prywatności środków PPK.
– “Środki zgromadzone na PPK są prywatne, tak samo jak nasze pieniądze w banku, mieszkanie czy samochód. Prywatność naszych środków na rachunku PPK nie różni się od wszelkich innych składników naszego majątku” – tłumaczy Nieplowicz.
Zgromadzone oszczędności są również w pełni dziedziczne. Jednak mamy możliwość wskazać instytucji finansowej osoby uprawnione, które niekoniecznie są z nami spokrewnione i wtedy one otrzymają środki po naszej śmierci.
Narodowość oraz miejsce przebywania nie mają znaczenia
– “Na uczestnictwo w PPK nie ma wpływu jakiej narodowości jesteśmy, liczy się spełnienie definicji osoby zatrudnionej. Konto PPK można sprawdzać online, a zgromadzone środki wypłacić jednym kliknięciem. Nie ma znaczenia, gdzie aktualnie przebywamy. Zasady korzystania ze środków zgromadzonych w PPK przed 60 rokiem życia oraz po 60 roku życia są takie same dla wszystkich uczestników, niezależnie od narodowości i kraju, w którym aktualnie przebywają” – podkreśla Nieplowicz.
Warto dodać, że możemy posiadać kilka kont PPK, jeśli mamy więcej niż jedną pracę w Polsce.
Zwrot lub wypłata środków
Mocną stroną programu jest jego elastyczność. Jeśli zostaniemy do niego przypisani automatycznie, możemy się w każdej chwili wypisać, a także w każdej chwili wrócić. Jest to nasza prywatna decyzja. Po upływie dowolnego czasu możemy również dokonać zwrotu pieniędzy.
Zwrot to wypłata środków zgromadzonych na koncie PPK przed 60 rokiem życia, zwykle opodatkowany.
– “Dokonać zwrotu, czyli wypłaty środków przed 60 rokiem życia możemy w każdym momencie bez podawania przyczyny. Możemy to zrobić nawet po miesiącu oszczędzania. Dokonując zwrotów otrzymujemy 100% środków, które pochodzą z wpłat pracownika i 70% środków pochodzących z wpłat pracodawcy. 30% wpłaty od pracodawcy zasili nasze indywidualne konto w ZUS. Jeżeli zatem nie chcemy długoterminowo oszczędzać w PPK, to możemy wypłacać środki korzystając z dopłat pracodawcy. Jeżeli instytucja wypracuje zyski, to wypłacimy więcej niż tylko kwoty wpłacone, ale od zysków zostanie potrącony 19% podatek” – podkreśla Nieplowicz.
W dwóch sytuacjach przed 60 rokiem życia możemy wypłacić środki bez jakichkolwiek potrąceń:
- W przypadku poważnego zachorowania uczestnika PPK, współmałżonka lub dziecka można wystąpić o bezzwrotną wypłatę 25% środków zgromadzonych na rachunku PPK.
- Gdy nie ukończyliśmy 45 lat, możemy przekazać 100% środków z PPK na wkład własny, gdy zaciągamy kredyt hipoteczny, ale pieniądze te musimy zwrócić na rachunek PPK w ciągu 15 lat.
Wypłata – to podjęcie środków zgromadzonych na koncie PPK po 60 roku życia. Możemy je pobrać na trzy sposoby:
- Podzielić całą kwotę na 120 rat (10 lat) i wypłacić bez podatku od zysków kapitałowych,
- 25% – wypłacić jednorazowo, a 75% w ratach
- Podjąć 100% środków (podatek 19%)
Migranci mają identyczne prawa jak polscy obywatele
Nawet jeśli planujemy przebywać w Polsce 2,3 lata warto wziąć pod uwagę PPK. Bowiem zawsze odłożą się nam pieniądze. Gdy jednak wolimy dostawać „na rękę” większą wypłatę poszukajmy innych opcji oszczędzania.
Warto dać sobie czas na zgłębienie systemu PPK, ponieważ jest w nim wiele szczegółów, które mogą być istotne w zależności od naszych indywidualnych potrzeb. PPK ma swoją oficjalną stronę https://www.mojeppk.pl/, na której znajdziemy sporo informacji, a także bezpłatne szkolenia online, materiały do pobrania (również w języku ukraińskim) oraz kalkulator, który obliczy ile oszczędzimy. Istnieją również grupy w mediach społecznościowych, gdzie możemy dzielić się naszymi doświadczeniami z PPK oraz zadawać pytania ekspertom.
Z pewnością PPK są rozsądną i dość elastyczną alternatywą, gdy myślimy o odkładaniu na dodatkową emeryturę lub na „czarną godzinę”, wszak samodzielne inwestowanie nie jest wcale takie proste. Jeżeli wciąż macie pytania dotyczące pracowniczych planów kapitałowych, zapraszamy do skorzystania z darmowej konsultacji prawnej w Instytucie praw migrantów. Zapisać się można za pośrednictwem naszych stron społecznościowych lub na stronie https://www.instytutpm.eu.
Bądź w kontakcie z Fundacją Ukraina!
Facebook: https://www.facebook.com/CUKR.Wroclaw/ i https://www.facebook.com/fundacja.ukraina/.
Instagram: https://www.instagram.com/cukr.wroclaw/.
YouTube: https://www.youtube.com/channel/UCS9Afcq5gYybQwMTOvfeGXg.
Bezpieczna przystań
Wyłączna odpowiedzialność za wyrażone opinie spoczywa na autorze i Komisja Europejska oraz Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji nie ponoszą odpowiedzialności za sposób wykorzystania udostępnionych informacji
