W odpowiedź na potrzeby dzieci uchodźczych Fundacja Ukraina uruchomiła program wsparcia długofalowego w zakresie adaptacji i edukacji ukraińskich uczniów w polskich szkołach. Fundacja Ukraina zatrudnia 39 asystentów do około 30 szkół na Dolnym Śląsku. Opieką asystentów zostały objęte szkoły w takich miastach: Wrocław, Świdnica, Legnica, Wałbrzych, Jelcz-Laskowice oraz Bielawa.
Głównym celem asystentów międzykulturowych jest wsparcie dzieci oraz ich rodziców na wszystkich etapach adaptacji w polskich ośrodkach edukacyjnych.
Pełnienie dyżurów w wyznaczonych szkołach na terenie Wrocławia i świadczenie wsparcia polega w szczególności na:
- wsparciu ucznia w procesie adaptacji kulturowej poprzez objaśnianie wartości, norm zachowania w polskiej szkole;
- udzielaniu informacji nauczycielom, dotyczących ważnych aspektów kultury i/lub religii, mających wpływ na zachowanie ucznia oraz jego udział w życiu szkolnym – np. w wycieczkach, przedstawieniach szkolnych;
- pomocy w odrabianiu lekcji w formie tłumaczenia poleceń na język pochodzenia ucznia lub język polski – zrozumiały dla niego;
- uczestniczeniu w lekcjach szkolnych w celu wsparcia ucznia w nauce, m.in. tłumaczenie na język pochodzenia ucznia lub język polski – zrozumiały dla ucznia – poleceń nauczyciela i poleceń z podręczników;
- aktywizacji uczniów migrantów poprzez aktywności wykorzystujące ich dziedzictwo narodowe i kulturowe, np. prowadzenie kół zainteresowań, kółka językowego, itp.;
- współorganizowaniu wydarzeń związanych z religią i kulturą kraju pochodzenia uczniów (np. dzień wielokulturowości);
- prowadzeniu zajęć integrujących dzieci polskie i cudzoziemskie, np. w trakcie godziny wychowawczej;
aktywnej pomocy w rozwiązywaniu bieżących konfliktów między uczniami polskimi, a cudzoziemskimi, w tym w szczególności konfliktów powstałych na tle różnic kulturowych; - pośredniczeniu w kontaktach pomiędzy szkołą a rodzicami/opiekunami;
- udziale w charakterze tłumacza w zebraniach szkolnych dla rodziców i opiekunów;
- pomocy w wypełnianiu przez rodziców lub opiekunów niezbędnych formalności szkolnych;
- obecności przy zapisywaniu do szkoły ucznia z doświadczeniem migracyjnym, nie mówiącego po polsku.
Asystenci międzykulturowi pomagają dzieciom uchodźców skuteczniej się włączyć we współtworzenie życia szkolnego, adaptować się do nowego społeczeństwa oraz szybciej opanować naukę w języku polskim. Udzielając wsparcia językowego uczniom cudzoziemskim i ich rodzinom, dostarczają nauczycielom informacji o kulturze ich pochodzenia, a także pomagają im w zrozumieniu różnic kulturowych, rozwiązywaniu bieżących konfliktów w wielokulturowym środowisku szkolnym oraz kształtowaniu postawy poszanowania różnorodności społecznej w szkole.
Pomimo tego, praca asystentów działa wielokierunkowo. Na co dzień pomagają również polskim uczniom i rodzicom czuć się bezpiecznie, budować zaufanie i tolerancję do obcokrajowców, walcząc z uprzedzeniami i stereotypami narodowościowymi, etnicznymi i religijnymi oraz promowanie idei wielokulturowości.
By zrealizować postawiony cel wykonują na co dzień następujące czynności:
- wsparcie uczniów w procesie adaptacji kulturowej w trakcie roku szkolnego;
- pomoc w odrabianiu lekcji w postaci tłumaczenia poleceń na język zrozumiały dla ucznia;
- uczestnictwo w lekcjach szkolnych w celu wsparcia ucznia w nauce;
- pośredniczenie w kontaktach pomiędzy szkołą a rodzicami/opiekunami;
- prowadzenie zajęć integrujących dzieci polskie i cudzoziemskie;
- aktywna pomoc w rozwiązywaniu bieżących konfliktów pomiędzy uczniami polskimi a cudzoziemskimi;
- dokonywanie tłumaczeń w zebraniach szkolnych dla rodziców i opiekunów;
- obecność przy zapisywaniu do szkoły ucznia z doświadczeniem migracyjnym, nie mówiącego po polsku.
Zachęcamy do zapoznania się z filmem Fundacji Ukraina o roli asystentów międzykulturowych i ich wpływie na integrację dzieci w polskim systemie oświaty. Miłego oglądania!
Wideo powstało w ramach projektu Refugee Children Support Ecosystem finansowanego ze środków Save the Children International.
Q&A Wsparcie dla uczniów i uczennic w polskiej szkole
Czy mojemu dziecku przysługuje uprawnienie do skorzystania z pomocy nauczyciela, potocznie nazywanego asystentem międzykulturowym?
Tak, jeżeli twoje dziecko nie jest obywatelem polski, podlegają obowiązkowi szkolnemu lub obowiązkowi nauki, a ponadto nie zna języka polskiego albo zna go na poziomie niewystarczającym do korzystania z nauki ma prawo do skorzystania z pomocy nauczyciela. Prawo to zapisane jest w art. 165 Prawa Oświatowego, pkt. 8. Jednocześnie, w pkt. 8a wprowadzony został zapis o możliwości zatrudnienia asystenta międzykulturowego. Od roku szkolnego 2024/25 są to dwa odrębne stanowiska.
Co muszę zrobić aby mojego dziecku została przydzielona pomoc nauczyciela?
Wystarczy złożyć odpowiedni wniosek do dyrektora szkoły. Znajdziesz go na naszej stronie.
Przez jaki czas moje dziecko może korzystać ze wsparcia pomocy naucyciela?
Pomocy tej udziela się nie dłużej niż przez okres 12 miesięcy. Okres 12 miesięcy liczony jest od wydania decyzji/przyznania pomocy nauczyciela dla dziecka. Natomiast, należy to traktować racjonalnie tzn. pomoc nauczyciela przysługuje dziecku, które przybyło do Polski (więc dziecku które uczy się od 3 lat w polskiej szkole i po tym okresie chce otrzymać pomoc nauczyciela taka pomoc niestety nie przysługuje).
Moje dziecko słabo mówi po polsku. Czy istnieje szansa na darmowe zajęcia dodatkowe z języka polskiego?
Tak, jeżeli twoje dziecko nie jest obywatelem polski, podlega obowiązkowi szkolnemu lub obowiązkowi nauki, a ponadto nie zna języka polskiego albo zna go na poziomie niewystarczającym do korzystania z nauki ma prawo do dodatkowej, bezpłatnej nauki języka polskiego nie dłużej niż przez okres 24 miesięcy. Dodatkową naukę języka polskiego dla tych osób organizuje organ prowadzący szkołę. Zajęcia dodatkowe z języka polskiego udzielane są w zakresie:
- minimum 2 godzin- jeżeli przyjechali Państwo przed wojną bądź dzieci są obywatelstwa innego niż ukraińskie
- minimum 6 godzin- jeżeli dzieci posiadają ukraińskie obywatelstwo oraz przybyli Państwo ze względu na inwazję Rosji na Ukrainę (tj. po lutym 2022 r.)
Warto zaznaczyć, że o tym czy dziecko potrzebuje dodatkowego polskiego decyduje nauczyciel/dyrektor (który widzi, że dziecko nie mówi/nie rozumie polskiego). Oczywiście rodzic może złożyć wniosek ale inicjatywa powinna wyjść od nauczyciela/dyrektora i to oni powinni z urzędu skierować potrzebujące dziecko na dodatkowy polski.
Czy moje dziecko może skorzystać z oddziału przygotowawczego w szkole?
Czy moje dziecko może skorzystać z zajęć wyrównawczych z innych przedmiotów np. z matematyki?
Tak, jeżeli nauczyciel prowadzący zajęcia z danego przedmiotu stwierdzi konieczność uzupełnienia różnic programowych z tego przedmiotu wtedy dyrektor powinien zorganizować w szkole dodatkowe zajęcia wyrównawcze z tego przedmiotu. Dodatkowe zajęcia wyrównawcze z danego przedmiotu są prowadzone indywidualnie lub w grupach, w formie dodatkowych zajęć lekcyjnych z tego przedmiotu, w wymiarze 1 godziny lekcyjnej tygodniowo. Należy pamiętać, że łączny wymiar godzin zajęć lekcyjnych, nie może być wyższy niż 5 godzin lekcyjnych tygodniowo w odniesieniu do jednego ucznia.